LEREN EN ONTWIKKELEN
Definitie: Toont inzicht in de eigen sterke en zwakke punten (Zelfinzicht). Reflecteert op eigen functioneren (Reflecteren). Werkt actief aan de persoonlijke ontwikkeling (Zelfontwikkeling).
Gedragsankers
- Heeft een realistisch zelfbeeld; overschat of onderschat zichzelf niet
- Maakt zich gemakkelijk nieuwe kennis eigen
- Gaat actief op zoek naar leerervaringen
- Reflecteert en vraagt feedback op het eigen functioneren
- Durft fouten en onzekerheid toe te geven en zich kwetsbaar op te stellen
- Gaat adequaat om met negatieve feedback
Ook kunnen schoolleider medewerkers inspireren om zich te ontwikkelen door zelf het goede voorbeeld te geven. Een schoolleider heeft een voorbeeldfunctie voor zijn team, maar hij moet zich ook kwetsbaar kunnen opstellen, feedback kunnen ontvangen van zijn eigen team. Dat straalt hij uit naar zijn team en hij moet er een cultuur voor creëren. Een cultuur waarin mensen open durven zijn over zaken waar ze minder goed in zijn, bijvoorbeeld vanwege hun leeftijd of ervaring. Mensen kunnen niet alles (weten). Een goede schoolleider staat niet alleen open voor feedback over zijn plannen en ideeën, hij vraagt ook om feedback over zichzelf; de manier waarop hij overkomt bij anderen.
Zelfinzicht is het kennen van eigen sterktes, zwaktes, overtuigingen en beperkingen. Een schoolleider met zelfinzicht heeft een reëel beeld over zichzelf. Mogelijkheden en ook onmogelijkheden worden helder zodat hij realistischer doelen kan stellen. Hij is beter in staat om sturing aan zichzelf te geven. Schoolleiders die hun eigen talenten, belemmeringen en waarden kennen, staan dichter bij zichzelf. Deze authenticiteit stralen ze uit, waardoor er meer vertrouwen ontstaat in het team. Een schoolleider die over zelfkennis beschikt kent niet alleen zijn drijfveren en doelen, maar heeft ook een realistisch beeld van zijn eigen kwaliteiten en beperkingen. Hij is in staat zijn kernkwaliteiten te herkennen en te benoemen, maar kent ook de vervormingen daarvan, zijn valkuilen. Een goede schoolleider zet zijn kernkwaliteiten gedoseerd in. Te veel van het goede kan contraproductief zijn. Dat is een belangrijk inzicht, zoals het ook van belang is te leren van de kwaliteiten van anderen.
Heel belangrijk is het principe ‘practice what you preach’, ofwel dat je als schoolleider voorleeft wat er van leerkrachten verwacht wordt. Zo vragen goede schoolleiders bijvoorbeeld feedback op hun functioneren, laten zij zien dat zij lerende zijn, geven fouten toe, leren daarvan en verontschuldigen zich als dat nodig is. Niet het maken van een fout tast de geloofwaardigheid aan, maar hoe ermee wordt omgegaan. Fouten accepteren, erkennen en ervan leren blijkt geen afbreuk te doen aan geloofwaardigheid. Ook vertonen ze uiteindelijk niet de neiging om de omgeving aan te wijzen als hoofdoorzaak van zorg, stress, ellende of tegenspoed. Om een gedeeld gevoel van psychologische veiligheid in een team te stimuleren helpt het ook om als schoolleider kwetsbaarheid toe te laten. Kwetsbaarheid speelt een belangrijke rol voor het onderling vertrouwen binnen teams. Leidinggevenden kunnen dit versterken door zichzelf kwetsbaar op te stellen en vooral die van anderen niet af te wijzen.